در قلب سریلانکا، جایی که طبیعت و تاریخ دست در دست هم دادهاند، غارهای دامبولا همچون گنجینهای پنهان انتظار کشف شدن را میکشند. این معابد شگفتانگیز نهتنها بهخاطر اهمیت مذهبی و تاریخیشان شناخته میشوند، بلکه آنچه گردشگران را بیش از هر چیز مجذوب خود میکند، موقعیت خاص آنهاست؛ درون مجموعهای از غارهای طبیعی! اما جذابیت این مکان فقط به داخل غارها محدود نمیشود؛ درست در بیرون آنها، چشماندازی خیرهکننده از شهر دامبولا گسترده شده که هر بینندهای را به تحسین وا میدارد. اگر قرار باشد فقط یک معبد را در سفر به سریلانکا ببینید، بدون شک باید معابد غاری دامبولا باشد. در این راهنما، همه چیز را درباره این شاهکار تاریخی و رازهای نهفته در آن با شما به اشتراک میگذاریم. پس تا انتها همراه ما باشید.
دامبولا در استان شمال غربی سریلانکا و در قلب منطقهای معروف به مثلث فرهنگی قرار دارد؛ منطقهای که گنجینهای از معابد و آثار باستانی را در خود جای داده است. این شهر یکی از مهمترین مراکز ارتباطی کشور محسوب میشود، چرا که در محل تقاطع جادههای کلمبو–ترینکومالی و کندی–آنورادهاپورا قرار گرفته و ۱۵۶ کیلومتر از پایتخت سریلانکا، کلمبو فاصله دارد. اما آنچه دامبولا را به مقصدی منحصربهفرد تبدیل میکند، معابد غاری دامبولا هستند که در دل صخرهای عظیم و ۱۶۰ متری بیرون از شهر جا خوش کردهاند. از فراز این صخره، چشماندازی بینظیر پیش رویتان قرار میگیرد که در روزهای صاف، حتی میتوانید قلعه سیگیریا را در ۱۵ کیلومتری خود ببینید.
معابد غاری دامبولا میراثی کهن از تاریخ سریلانکاست که نباید فرصت بازدید از آن را در تور سریلانکا از دست بدهید. قدمت این معابد به قرن اول پیش از میلاد بازمیگردد، زمانی که پادشاه واتاگامینی آبایا (مشهور به والاگامبا) در پی حملهای از سوی مهاجمان هندی، تاج و تخت خود را از دست داد و ۱۲ سال در این غارها پناه گرفت. پس از بازپسگیری حکومت، او این مکان را به نشانه سپاسگزاری از خدایان و بودا به معابدی باشکوه تبدیل کرد. او دیوارهایی در زیر صخرهها بنا کرد، سقفها را به هم متصل ساخت و با ایجاد لبههای آبچکان از نفوذ باران به درون غارها جلوگیری کرد. به دستور او، سه غار اصلی مجموعه، یعنی دیواراجالنا، مهاراجالنا و پچیمالنا شکل گرفتند و پایههای این عبادتگاه عظیم بنا نهاده شد.
اما توسعه این مجموعه در همین دوره متوقف نشد. در قرون بعد، شاهان مختلف برای بزرگداشت آیین بودا و افزایش اعتبار دامبولا، دست به بازسازی و گسترش آن زدند. شاه ویجیاباهو اول (۱۰۵۵-۱۱۱۰ میلادی) معابد را مرمت کرد و شاه کیرتی سری نیسانکامالا (۱۱۸۷-۱۱۹۶ میلادی) نقش مهمی در باشکوهتر شدن این مکان داشت، بهطوری که ۷۳ مجسمه بودا را طلاکاری کرد. پس از آن، شاهان دیگری همچون بوانکاباهو اول، ویکراماباهو سوم، راجاسینها اول و ویملادارماسوریا اول نیز در توسعه و حفظ این معابد سهم داشتند.
کاوشهای باستانشناسی نشان دادهاند که این غارها حتی در دوران پیشاتاریخی نیز بهعنوان سکونتگاه استفاده میشدند و در دورههای بعد، راهبان بودایی جنگلنشین از آنها بهعنوان پناهگاهی برای مراقبه و عبادت بهره میبردند. این پیشینه طولانی و پیوستگی تاریخی، دامبولا را به یکی از مهمترین و مقدسترین معابد بودایی سریلانکا تبدیل کرده است.
در ارتفاع ۱۱۱۸ فوتی از سطح دریا، جایی که صخرههای عظیم ۶۰۰ فوتی از دشتهای سرسبز دامبولا سر برآوردهاند، مجموعهای از شگفتیهای تاریخی و هنری نهفته است؛ معابد غاری دامبولا. این مجموعه که بیش از ۲۰۰۰ فوت طول دارد، بهعنوان یکی از دیدنیهای سریلانکا و سالمترین معابد غاری این کشور شناخته میشود و در دل خود تصاویری خارقالعاده از بودا و نقاشیهای دیواری رنگارنگ را جای داده است. قدمت این آثار به دوره آنورادهاپورا در قرن دوم پیش از میلاد تا دوره کندیان در قرن هجدهم میلادی بازمیگردد، که نشاندهنده تکامل و استمرار هنر بودایی در طی قرون است.
در میان مردم محلی، این مجموعه با نام «دامبولو گالا» (Dambulu Gala) یا همان «صخره دامبولا» شناخته میشود. اما شگفتیهای این مکان تنها به غارها محدود نیست؛ در پای مسیر صعود به معابد، معبدی به نام «رانگیری دامبولو ویهارایا» (Rangiri Dambulu Viharaya) یا «معبد طلایی دامبولا» قرار دارد که میزبان مجسمه طلایی ۶۵ فوتی بودا است. این مجسمه، نهمین تندیس بلند بودا در سریلانکا محسوب میشود و در همان نگاه اول، عظمت و تقدس این مکان را به بازدیدکنندگان القا میکند. در ادامه، با پنج غار اصلی دامبولا و شگفتیهای درون آنها آشنا میشوید.
نخستین غار در مجموعه معابد غاری دامبولا با نام «دیواراجا لنا» شناخته میشود که به معنای «غار ارباب خدایان» است. این غار میزبان یکی از خیرهکنندهترین مجسمههای بودا در این مجموعه است و تنها تماشای همین آثار هنری ارزشش را دارد که بابت بلیط سریلانکا هزینه کنید. یکی از این مجسمهها تندیسی ۴۵ فوتی از بودای خوابیده است که لحظه پارنیر vana (Parinirvana) یا رسیدن بودا به نیروانا نهایی و رهایی کامل از چرخه زندگی را به تصویر میکشد. در نزدیکی پای این مجسمه، تندیسی از آناندا (Venerable Ananda)، یکی از وفادارترین شاگردان بودا و یکی از مهمترین راهبان بودایی دیده میشود که بهعنوان دانشجوی برجسته آموزههای بودا شناخته شده است.
یکی دیگر از ویژگیهای منحصربهفرد این غار، تصویری از خدای ویشنو است که طبق باورها، در دوران حکومت پادشاه واتاگامینی آبایا (۸۹-۷۷ پیش از میلاد) ساخته شده است. احتمالا همین تصویر دلیل نامگذاری این غار به «دیواراجا لنا» بوده است.
اگرچه قدمت این معبد به قرن دوم پیش از میلاد بازمیگردد، اما نامهای امروزی این معابد اولین بار حدود سال ۱۷۰۰ میلادی ثبت شدهاند، که نشان میدهد این نامگذاری مدتها پس از ساخت اولیه آن انجام شده است. با توجه به اینکه هنر ساخت تندیسهای بودا پس از قرن دوم پیش از میلاد در سریلانکا رواج یافت، مجسمههای موجود در این غار احتمالا به دورههای بعد تعلق دارند.
دیوارهای این غار در گذشته با نقاشیهای بودایی تزئین شده بود، اما به دلیل استفاده از چراغهای روغنی و دود ناشی از عودها و شمعهای عبادتی، بسیاری از این آثار در طول زمان کمرنگ و محو شدهاند. با این حال، در قرون ۱۷ و ۱۸ میلادی این نقاشیها مورد مرمت قرار گرفتند تا بخشهایی از این هنر کهن حفظ شود.
غار مهاراجا لنا که به معنای «غار معبد پادشاهان بزرگ» است، یکی از مهمترین و باشکوهترین معابد غاری دامبولا محسوب میشود. در این غار دو پادشاه تاثیرگذار سریلانکا، یعنی پادشاه والاگامبا و پادشاه نیسانکامالا جاودانه شدهاند. در نزدیکی ورودی، مجسمه چوبی و نقاشیشدهای از پادشاه والاگامبا قرار دارد که به دلیل جزئیات دقیق طراحیاش، از آثار منحصربهفرد این مجموعه به شمار میآید. این غار با ابعادی چشمگیر، ۱۲۵ فوت طول، ۷۵ فوت عرض و ۲۱ فوت ارتفاع در بخش ورودی، میزبان حدود ۶۰ مجسمه بودا در حالات مختلف است.
یکی از بخشهای برجسته این غار، یک استوپای مرکزی است که توسط ۱۱ مجسمه بودا احاطه شده است. همچنین مجسمههایی از خدایان هندو و بودایی، از جمله سامن، اوپولوان، مایتری و ناتا در این غار دیده میشوند. اما شاخصترین اثر این غار، مجسمهای عظیم از بودا است که از جنس گرانیت تراشیده شده و در زیر «ماکارا تورانا» (طاق اژدها) قرار گرفته است. این مجسمه که با ورق طلا پوشانده شده، یکی از آثار ارزشمند پادشاه نیسانکامالا به شمار میرود. جالب اینکه ردی از طلا هنوز هم روی سطح این تندیس دیده میشود و همین موضوع نشان از شکوه و قدمت این اثر دارد.
یکی دیگر از شگفتیهای این غار، نقاشیهای کهن و پرجزئیات بر روی سقف و دیوارهاست. این آثار رویدادهای مهم بودایی و اسطورهای را به تصویر کشیدهاند و با رنگهای زنده و الگوهای ظریف، فضایی رازآلود و روحانی ایجاد کردهاند. اما شاید عجیبترین ویژگی این غار، کاسهای سنگی باشد که در سمت راست غار برای جمعآوری آب قطرهای تعبیه شده است. بر اساس باورهای محلی، این منبع آب هرگز خشک نمیشود و حتی در روزهای بارانی، لبریز نمیگردد! پدیدهای که قرنهاست ذهن گردشگران و زائران را به خود مشغول کرده و به یکی از اسرار ناشناخته معابد غاری دامبولا تبدیل شده است.
غار مها آلویت ویهارایا که به معنای «معبد بزرگ جدید» است، در دوران پادشاه کیرتی سری راجاسینها (۱۷۴۷-۱۷۸۲ میلادی) از دوره کندی ساخته شد. این غار از نظر اهمیت، در رتبه دوم پس از مهاراجا لنا قرار دارد و به دلیل تزئینات پیچیده، مجسمههای بودایی و نقاشیهای سقفی شگفتانگیز، یکی از زیباترین بخشهای معابد دامبولا محسوب میشود. این غار وسیع و باشکوه ۹۰ فوت طول، ۸۰ فوت عرض و ۳۶ فوت ارتفاع در نزدیکی ورودی دارد. در ادامه ویژگیهای منحصربهفرد غار را میخوانید:
در دل این غار، تندیسی ۳۰ فوتی از بودای خوابیده دیده میشود که مستقیما از صخره تراشیده شده است. این مجسمه یکی از مهمترین آثار حجاری در مجموعه دامبولا است و آرامش و تقدس خاصی به فضای غار میبخشد. در اطراف این مجسمه، حدود ۵۰ مجسمه بودا در حالات مختلف از جمله ۴۲ مجسمه بودای ایستاده و 15 مجسمه ایستاده جای گرفتهاند. یکی از این مجسمهها، بودایی نشسته در مرکز غار است که دارای طاق اژدها (Dragon Arch) از جنس گرانیت است. این اثر یکی از شاخصترین نمونههای هنر بودایی در دوران کندی به شمار میرود.
در قسمت راست ورودی غار، تندیس پادشاه کیرتی سری راجاسینها قرار دارد. پشت این مجسمه، دیواری با نقاشیهایی از چهار ملازم سلطنتی دیده میشود که فضای این معبد را بیش از پیش تاریخی و باابهت جلوه میدهد.
یکی از ویژگیهای جذاب این غار، نقاشیهای دیواری حیرتانگیز آن است که در سبک هنر کندیان اجرا شدهاند. این نقاشیها شامل هزاران تصویر بودا هستند که روی سقف سنگی این غار به تصویر کشیده شدهاند. رنگهای زنده و طرحهای جزئینگرانه این نقاشیها، اهمیت فرهنگی و مذهبی این معبد را نشان میدهند و آن را به یکی از بهترین نمونههای هنر سنتی سریلانکا تبدیل کردهاند.
پچیما ویهارایا که به معنای «معبد غربی» است، در گذشته غربیترین غار مجموعه دامبولا محسوب میشد. بعدها، غاری دیگر به سمت غرب آن افزوده شد، اما همچنان یکی از بخشهای مهم و مذهبی این معابد به شمار میرود. این غار نسبت به سایر بخشها کوچکتر است و دارای ابعادی در حدود ۵۰ فوت طول و ۲۷ فوت عرض است. ویژگیهای منحصربهفرد غار چهارم موارد زیر هستند:
مهمترین جاذبه این غار، مجسمهای از بودا در حالت «دیانا مودرا» (Dhyana Mudra) است که نمادی از تمرکز و مراقبه عمیق محسوب میشود. این تندیس در زیر طاق ماکارا تورانا (Makara Torana) قرار گرفته که از طرحهای رایج در معماری سنتی بودایی است. در اطراف این مجسمه، چندین تصویر مشابه از بودا دیده میشود که حالتی آرامشبخش به فضای غار دادهاند.
یکی از رازآلودترین بخشهای این غار، چتیای کوچکی است که در میانه آن قرار گرفته است. طبق باورهای محلی، این چتیا «سوما چتیا» نام دارد و گفته میشود که درون آن جواهرات سلطنتی ملکه سوماواتی، همسر پادشاه والاگامبا نگهداری میشود. اگرچه نقاشیهای دیواری روی این چتیا در طول زمان کمرنگ شدهاند، اما همچنان نشانههایی از هنر بودایی کهن بر روی آن قابل مشاهده است.
این غار نهتنها به بودا اختصاص دارد، بلکه دارای مجسمههایی از خدایان ویشنو و سامن نیز هست که نشاندهنده ادغام باورهای بودایی و هندو در سنت مذهبی سریلانکا است. این مجسمهها نشان میدهند که پچیما ویهارایا نهتنها مکانی برای عبادت بوداییان، بلکه محلی مقدس برای پرستش الهههای کهن نیز بوده است.
دوا آلویت ویهارایا که به معنای «معبد جدید دوم» است، جدیدترین غار در مجموعه معابد غاری دامبولا محسوب میشود. اگرچه تاریخ دقیق ساخت آن مشخص نیست، اما این غار با داشتن مجسمههای منحصربهفرد و متفاوت از سایر معابد غاری، به یکی از جاذبههای مهم این مجموعه تبدیل شده است. در این غار پنجم موارد زیر را میبینید:
در مرکز این غار، تندیسی ۳۲ فوتی از بودای خوابیده قرار دارد که یکی از شاخصترین آثار این معبد است. برخلاف سایر غارهای دامبولا که بیشتر مجسمهها از جنس گرانیت و صخره هستند، تمامی تندیسهای این غار از آجر و گچ ساخته شدهاند که وجه تمایز آن با دیگر معابد این مجموعه است. همین موضوع باعث شده تا معماری و ساختار این معبد در مقایسه با دیگر غارها مدرنتر و متفاوتتر به نظر برسد.
این غار در مجموع ۱۱ مجسمه بودا را در خود جای داده است که شامل مجسمههای ایستاده و نشسته میشود. اما یکی از جذابترین و خاصترین آثار این غار، دو مجسمه بودای نشسته است که توسط «مار موچالیندا» (Muchalinda) محافظت میشوند. این تصویر در باورهای بودایی نمادی از محافظت و حمایت بودا در هنگام مراقبه است.
قبل از سفر به جاهای دیدنی سریلانکا از جمله معابد غاری دامبولا و جاذبههایی مانند نورالیا سریلانکا، بهتر است از برخی نکات مهم آگاه باشید تا تجربهای راحت و لذتبخش داشته باشید. در ادامه اطلاعات ضروری درباره ساعات بازدید، پوشش مناسب، هزینه ورودی و نکات سفر را میخوانید.
ساعات بازدید از معابد غاری دامبولا از ۷ صبح تا ۷ شب است، اما دقت کنید که گیشه فروش بلیت ساعت ۵ عصر بسته میشود. بنابراین بهتر است قبل از این ساعت برای تهیه بلیت اقدام کنید.
اگر میخواهید بهترین تجربه را از بازدید خود داشته باشید، بهترین زمان برای رفتن به معابد، کمی قبل از غروب آفتاب است. در این ساعت، هوا خنکتر و دلپذیرتر است و از بالای صخره دامبولا میتوانید چشماندازی خیرهکننده از غروب آفتاب داشته باشید که تجربه بازدیدتان را چندین برابر زیباتر میکند.
برای داشتن فرصت کافی جهت گشتوگذار، پیشنهاد میشود که حدود ساعت ۴:۳۰ عصر در محل فروش بلیت حضور داشته باشید. این زمان ایدهآل است تا بدون عجله از معابد دیدن کرده و لحظات خاصی را در آرامش غروب خورشید تجربه کنید.
برای ورود به معابد غاری دامبولا، باید قوانین پوشش مذهبی را رعایت کنید. طبق قوانین معابد بودایی در سریلانکا، زانوها و شانهها باید پوشیده باشند. این قانون برای همه افراد، چه مرد و چه زن، الزامی است و اگر لباس مناسب نداشته باشید، ممکن است از ورود شما جلوگیری شود.
همچنین ورود با کفش به داخل معابد ممنوع است. باید کفشهای خود را در ورودی معبد درآورید. در کنار ورودی، قفسهای برای نگهداری کفشها وجود دارد که با پرداخت ۲۰ روپیه سریلانکا (LKR) میتوانید کفشهای خود را در آنجا بگذارید. البته برخی بازدیدکنندگان ترجیح میدهند کفشهای خود را کنار در بگذارند، اما باید مراقب میمونهای بازیگوش باشید که گاهی کفشها را میدزدند!
بهترین گزینه برای لباس، تیشرت و شلوار بلند یا سارونگ (پارچهای سنتی که دور کمر بسته میشود) است که بهراحتی میتوانید آن را روی لباسهای کوتاه خود بپوشید. همچنین کلاه نیز نباید بر سر داشته باشید و باید قبل از ورود آن را بردارید. رعایت این نکات به شما کمک میکند تا بدون مشکل وارد معابد شوید و از فضای معنوی و زیبای آن لذت ببرید.
علاوه بر قوانین پوشش مناسب، چند نکته دیگر وجود دارد که باید قبل از بازدید از معابد غاری دامبولا در نظر داشته باشید:
در داخل معابد، فقط مجاز به گرفتن عکس از مناظر و مجسمهها هستید، اما نمیتوانید از افراد، بهویژه عبادتکنندگان، عکس بگیرید. گرفتن سلفی یا عکسهایی که چهره مردم در آن دیده شود، ممنوع است زیرا معابد همچنان مکانی مقدس برای بوداییان محسوب میشوند و این قانون برای حفظ حرمت مذهبی این مکان اجرا میشود.
از آنجایی که ورود با کفش ممنوع است، اگر در اواسط روز که زمین بسیار داغ میشود از معابد بازدید میکنید، بهتر است یک جفت جوراب همراه داشته باشید. این کار باعث میشود که کف پای شما از گرمای شدید سنگها محافظت شود و تجربه بازدیدتان لذتبخشتر باشد.
برای رسیدن به معابد غاری دامبولا، باید حدود ۳۷۰ پله را طی کنید که میتواند بهویژه در روزهای گرم و مرطوب سریلانکا کمی چالشبرانگیز باشد. بنابراین بهتر است:
در مسیر صعود به معابد و اطراف آن، میمونهای زیادی خواهید دید. اگرچه ممکن است در ابتدا بامزه و دوستداشتنی به نظر برسند، اما این حیوانات بازیگوش معروف به دزدیدن وسایل بازدیدکنندگان هستند! بنابراین، حتما:
با رعایت این نکات، میتوانید از بازدید خود از غارهای تاریخی و مقدس دامبولا نهایت لذت را ببرید!
معابد غاری دامبولا نهتنها گنجینهای از تاریخ و هنر کهن سریلانکا هستند، بلکه فضایی اسرارآمیز و روحانی دارند که هر بازدیدکنندهای را مجذوب خود میکند. از مجسمههای باشکوه بودا گرفته تا نقاشیهای دیواری کهن، هر گوشه این معابد داستانی برای گفتن دارند. اما بازدید از این مکان، بدون داشتن اطلاعات کافی درباره تاریخچه و اهمیت مذهبی آن، تجربهای ناقص خواهد بود.
اگر میخواهید از سفر به دامبولا بیشترین بهره را ببرید، به تور سریلانکا نوروز طاهاگشت بپیوندید. همراه با راهنمای فارسیزبان، به جزئیات تاریخی و مذهبی این معابد پی خواهید برد و در یک پیادهروی سبک و کوهنوردی ملایم، زیباییهای طبیعی این منطقه را از نزدیک لمس خواهید کرد. علاوهبراین برنامهریزی تور به گونهای است که میتوانید جاذبههای دیگر منطقه، مانند سیگیریا، این قلعه سنگی شگفتانگیز را نیز مشاهده کنید. برای کسب اطلاعات بیشتر همین حالا با ما تماس بگیرید.