کاخ و پارک گاچینا یکی از باشکوهترین مجموعههای تاریخی در روسیه است که در دل طبیعت سرسبز و چشمنواز، در نزدیکی سنپترزبورگ واقع شده است. این مجموعه نمونهای کمنظیر از معماری سلطنتی روسیه به شمار میرود و با طراحی منحصربهفرد خود، حال و هوای متفاوتی از سایر کاخهای حومه سنپترزبورگ دارد. کاخ گاچینا، با ظاهر مستحکم و معماریای که رگههایی از سبک قلعههای اروپای غربی را دارد، حس یک دژ نظامی و همزمان یک اقامتگاه شاهانه را به بازدیدکننده منتقل میکند. ترکیب فضای سلطنتی با آرامش دریاچهها، پلهای سنگی، باغهای منظرهای و تونلهای زیرزمینی، این مکان را به یکی از جذابترین مکانهای دیدنی روسیه تبدیل کرده است. در این مطلب با کاخ و پارک گاچینا آشنا میشوید.
کاخ و پارک تاریخی گاچینا در شهر گاچینا، در جنوبغربی سنت پترزبورگ واقع شده و یکی از مقاصد محبوب سفرهای یکروزه از پایتخت فرهنگی روسیه بهشمار میرود. این مجموعه با طبیعت بکر، معماری سلطنتی و فضای آرام خود، یک جای دیدنی روسیه است که نباید از دست دهید. اما چگونه به گاچینا برویم؟
کاخ و پارک گاچینا نه تنها از لحاظ معماری و زیباییهای طبیعی درخشان است، بلکه در دل خود قرنها تاریخ پرفرازونشیب را جای داده است. از دوران تسلط نووگورودیها گرفته تا شکوه دوران سلطنتی و تحولات مدرن، این مجموعه بازتابی از تحولات سیاسی و اجتماعی روسیه به شمار میرود و بههمین دلیل بازدید از آن جایگاه ویژهای در تور روسیه دارد. در این بخش با تاریخچه گاچینا طی دورههای مختلف آشنا میشوید.
گاچینا، واقع در جنوب سنپترزبورگ، تاریخی طولانیتر از خود پایتخت شمالی روسیه دارد. در ابتدای قرن پانزدهم، این منطقه دهکدهای کوچک به نام «هوچینو» بود که ساکنان آن از اهالی نووگورود به شمار میرفتند. در پی جنگهای قرن هفدهم، این منطقه تحت اشغال لیوونیا و سپس سوئد قرار گرفت تا اینکه طی جنگ شمالی بزرگ، بار دیگر به قلمرو روسیه بازگشت. در همین جنگ بود که پتر کبیر، سرزمینهای اطراف را نیز تصرف کرد و بعدها سنپترزبورگ را در آنجا بنا نهاد.
در سال ۱۷۶۵، کاترین کبیر این منطقه را خرید و آن را به معشوق و مشاور قدرتمندش، گراف گریگوری اورلوف، هدیه داد. به دستور اورلوف و با طراحی معمار ایتالیایی آنتونیو رینالدی، کاخی عظیم با ۶۰۰ اتاق و باغهایی به سبک انگلیسی بین سالهای ۱۷۶۶ تا ۱۷۸۸ در اینجا ساخته شد.
پس از مرگ اورلوف، گاچینا به اقامتگاه پاول، پسر کاترین و امپراتور آینده روسیه، تبدیل شد. کاخ گاچینا طی دو مرحله دستخوش تغییرات عمده شد: نخست در اواخر قرن هجدهم به دست وینچنزو برنا گسترش یافت و سپس بین سالهای ۱۸۴۵ تا ۱۸۶۰ با بازسازی معمار رومان کوزمین، به شکل نهایی خود رسید. همزمان با توسعه کاخ، پاول اول به مدرنسازی شهر گاچینا نیز پرداخت و تجربیات سفرهای اروپایی خود را در طراحی آن به کار بست. به همین دلیل احتمالا در بهترین تور اروپا نمونههای مشابه سازههای موجود در این شهر را در کشورهای دیگر هم ببینید. با نشستن بر تخت سلطنت، پاول عنوان «شهر امپراتوری» را به گاچینا اعطا کرد و جایگاه ویژهای برای آن در میان سکونتگاههای سلطنتی روسیه رقم زد.
در قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم، املاک سلطنتی و شهر گاچینا توسعه قابل توجهی یافتند. از سال ۱۸۵۳ این شهر صاحب ایستگاه قطار در مسیر سنپترزبورگ–ورشو شد. در سال ۱۸۸۱، برای نخستین بار در روسیه، سیستم روشنایی برقی فضای باز در کاخ گاچینا نصب شد. همچنین در سال ۱۹۱۰، اولین پایگاه نظامی هوایی و مدرسه هوانوردی کشور در همین شهر تاسیس شد. کیفیت زندگی بالا، آموزش پیشرفته و خدمات درمانی منظم، گاچینا را به الگویی برای شهرهای دیگر روسیه تبدیل کرده بود.
پس از ترور الکساندر دوم در سال ۱۸۸۱، گاچینا به محل اقامت اصلی تزار جدید، الکساندر سوم و خانوادهاش تبدیل شد. به توصیه اطرافیان، آنها به دلایل امنیتی از کاخ زمستانی به اینجا نقل مکان کردند. در این دوران، گاچینا به مرکز زندگی درباری بدل شد و به دلیل سیاستهای محافظهکارانه الکساندر سوم، به «دژ خودکامگی» شهرت یافت. با وجود اینکه کاخ گاچینا در دوره او بهشدت مدرنسازی شد، خانواده سلطنتی در اتاقهایی ساده زندگی میکردند که بازدید از آنها هنوز هم برای عموم ممکن است. نیکلای دوم، آخرین تزار روسیه، دوران کودکی خود را در همین فضای نسبتا ساده و بیتکلف سپری کرد. اگر به تاریخ زندگی سلطنتی تزارهای روس علاقهمند هستید، حتما بعد از تهیه پرواز تهران مسکو برای بازدید از گاچینا هم برنامهریزی کنید.
پس از انقلاب اکتبر، کاخ گاچینا به موزهای برای «تودههای پیروز» تبدیل شد. تا سال ۱۹۳۹، صدها هزار نفر هر سال از بیش از ۱۰۰ تالار این اقامتگاه سلطنتی بازدید میکردند و از تماشای دکوراسیون اصیل سلطنتی و دهها هزار اثر هنری لذت میبردند. با این حال، بخش بزرگی از گنجینه ارزشمند خاندان رومانوف که گاه به «آرمیتاژ حومهای» شهرت داشت، به کلکسیونرهای خصوصی فروخته شد. در دوران شوروی، مراسمهای مردمی و مسابقات ورزشی متعددی در محوطه کاخ برگزار میشد و بخشی از مجموعه به واحدهای نظامی اختصاص داشت.
با نزدیک شدن به اواسط دهه ۱۹۳۰ و افزایش نگرانیها از وقوع جنگی قریبالوقوع با فاشیستها، دولت شوروی به اهمیت حفاظت از میراث تاریخی کشور پی برد. در سال ۱۹۳۶، طرحهایی برای تخلیه آثار ارزشمند کاخ گاچینا تهیه شد، اما این هشدارها و تلاشهای کارکنان موزه تا آغاز جنگ جهانی دوم در سال ۱۹۴۱ نادیده گرفته شدند. با شروع جنگ، بخشهایی از آثار بهسرعت پنهان یا منتقل شدند، اما شهر گاچینا به اشغال نازیها درآمد؛ پارک آسیب جدی دید، کاخ غارت شد و در نهایت تقریبا به طور کامل در آتش سوخت.
از دهه ۱۹۷۰ پروژههای مرمت آغاز شد و در سال ۱۹۸۵ بخشهایی از املاک گاچینا دوباره به روی عموم گشوده شد. سرانجام در سال ۱۹۹۰، مجموعه کاخ و پارک گاچینا به همراه بناهای تاریخی باقیمانده در مرکز شهر، در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شدند و امروزه میتوان با خرید بلیط هواپیما مسکو تهران از این مجموعه دیدن کرد.
کاخ و پارک گاچینا مجموعهای گسترده و چندوجهی است که تاریخ، طبیعت و هنر را در کنار هم به نمایش میگذارد. بازدید از این مجموعه فرصتی کمنظیر برای آشنایی با سبک زندگی تزارها، معماری کلاسیک روسی و لذت بردن از مناظر چشمنواز یک پارک تاریخی است. اگر قصد گشتوگذار در این مجموعه را دارید، حتما در یکی از هتلهای مسکو اقامت کنید که فاصله زیادی با گاچینا نداشته باشد تا بتوانید با فراغ بال چند روز از سفر را به آن اختصاص دهید. در ادامه با مهمترین بخشهای این مجموعه آشنا میشویم:
در مقایسه با کاخهای رنگارنگی مانند تزارسکویهسلو یا پترهوف، کاخ گاچینا ظاهر باوقاری دارد که بیشتر به قلعههای قرون وسطایی شبیه است. در ضلع جنوبی کاخ، میدان رژهای قرار دارد که توسط دو راهروی نیمدایرهای و بالهایی احاطه شده و به ساختمان مرکزی متصل هستند. نمای شمالی کاخ به سوی پارک گاچینا و دریاچه نقرهای گشوده میشود و دو برج پنجضلعی دیدهبانی در گوشههای شمالی کاخ خودنمایی میکنند.
در طبقه اول، نمایشگاهی به روایت تاریخ این اقامتگاه سلطنتی و مالکان آن اختصاص یافته و بازدیدکنندگان میتوانند از اتاقهای شخصی پل اول دیدن کنند. در ماههای گرمتر، با صعود از ۱۹۱ پله برج غربی، چشماندازی بینظیر از پارک گاچینا پیش چشمتان گشوده میشود. همچنین در زیرزمین کاخ، راهرویی پنهان و زیرزمینی به غاری در کنار دریاچه منتهی میشود که یکی از بخشهای بازمانده از طراحی اولیه رینالدی است.
طبقه دوم شامل بیش از دوازده تالار مجلل با طراحی کلاسیک قرن هجده و نوزدهم است که پس از جنگ بهطور کامل بازسازی شدهاند. سالن سفید، اتاق خواب سلطنتی، بودوآر بیضی و گالریهای یونانی و چسمنسکی از زیباترین بخشهای این طبقه هستند. در طبقه سوم، نمایشگاههای موقت، کلیسای کاخ با الهام از سبک رنسانس ایتالیایی و راهپلهای از جنس مرمر با معماری نئو-رنسانس روسی قرار دارد که به بال شرقی (جناح اسلحهخانه) راه دارد.
در طبقه اول بخش اسلحهخانه کاخ گاچینا، تالار وسیع و باشکوهی به نام «تالار اسلحه» قرار دارد؛ جایی که خانواده سلطنتی مهمانان خود را پذیرایی میکردند و مراسم و برنامههای رسمی در آن برگزار میشد. در نیمطبقه، اتاقهای شخصی تزار الکساندر سوم و اعضای خانوادهاش قرار دارد که شامل اتاق خوابها، اتاق کار، حمامها، سالن نشیمن و غذاخوری میشود. این فضاها با مبلمان، تزئینات و وسایل شخصی آنها تزئین شدهاند و جلوهای زنده از زندگی روزمره تزارها ارائه میدهند.
در مقایسه با شکوه و عظمت اتاقهای مرکزی کاخ، این بخش حالوهوایی سادهتر و صمیمیتر دارد؛ با سقفهای کوتاه و طاقدار که فضای گرمی را برای زندگی خصوصی خانواده سلطنتی فراهم میکرد. همچنین در این بخش، نمایشگاههایی در رابطه با مراسم تاجگذاری الکساندر سوم و دوران زندگی او در گاچینا برگزار میشود.
پارک گاچینا در اواخر قرن هجدهم و با نظارت مستقیم کاترین دوم، با الهام از باغهای انگلیسی طراحی شد. این فضای سبز گسترده با مساحت ۷۰۰ هکتار، یکی از بزرگترین و متنوعترین پارکهای سلطنتی اطراف سن پترزبورگ بهشمار میرود. همچون دیگر باغهای سلطنتی نظیر پاولوفسک و تزارسکویهسلو، در اینجا نیز تلاش شده تا مناظر طبیعی بازسازی شوند، اما در کنار آن، بخشهایی به سبک فرانسوی با چیدمانی منظم و حتی باغ گیاهشناسی نیز اضافه شدهاند.
در نزدیکی کاخ، دریاچه کوچک نقرهای قرار دارد که به دریاچه وسیع سفید متصل میشود. در سطح پارک، دریاچهها، جزیرهها و مسیرهای پیچدرپیچ زیادی به چشم میخورند که همگی با نیروی کار دهقانان ساخته شدهاند. همچنین عناصری تزئینی همچون دروازه سیلویا، آلاچیق ونوس، آلاچیق عقاب و پل کارپین، حالوهوای فانتزی و شاعرانهای به پارک بخشیدهاند.
یکی از جاذبههای خاص این پارک، «خانه توس» است؛ بنایی ساده با نمایی چوبی که در واقع هدیه سورپرایزی ماریا فئودورونا به همسرش پاول اول بود. این خانه به ظاهر ساده، درون خود فضای داخلی بسیار زیبایی را پنهان کرده و پشت ساختمانی دیگر به نام «طاق نقاب» پنهان شده است؛ سازهای شبیه به طاقهای پیروزی یونانی که حس رمزآلودی به فضا میبخشد.
کاخ پریوری با نمای سفید و سقفهای قرمز، تلفیقی خاص از معماری نئوگوتیک و سبک سنتی روسی را به نمایش میگذارد؛ ترکیبی که آن را از دیگر ساختمانهای سلطنتی اطراف سن پترزبورگ متمایز میکند. این کاخ زیبا در گوشه جنوبشرقی پارک گاچینا و در کنار دریاچه سیاه قرار گرفته و منظرهای شاعرانه و آرامشبخش ایجاد کرده است.
کاخ در سال ۱۷۹۸ به دستور معمار نیکولای لووف ساخته شد تا محل اقامت رسمی رئیس محفل شوالیههای مالت باشد؛ محفل کاتولیکی که تحت حمایت تزار پاول اول قرار داشت. امروزه کاخ پریوری نه فقط بهخاطر معماری منحصربهفردش، بلکه بهدلیل ارتباط تاریخیاش با این نظم مذهبی و نظامی خاص، یکی از نقاط دیدنی و متفاوت گاچینا به شمار میآید.
مجموعه باشکوه کاخ و پارک گاچینا همهروزه بهجز دوشنبهها پذیرای بازدیدکنندگان است. اگر قصد دارید از این بنای تاریخی و فضای طبیعی اطراف آن لذت ببرید، بهتر است زمانبندی دقیقی داشته باشید:
توصیه میشود در فصول پرگردشگر مانند بهار و تابستان، بلیطها را زودتر تهیه کنید تا با صفهای طولانی مواجه نشوید.
کاخ و پارک گاچینا، با ترکیب منحصربهفردی از معماری کلاسیک، فضای سرسبز و آرام، و تاریخ امپراتوری، یکی از مقاصد فراموشنشدنی برای علاقهمندان به فرهنگ و طبیعت روسیه است. اگر قصد دارید سفری متفاوت و عمیق به دل تاریخ تزارها و شکوه روسیه داشته باشید، طاهاگشت با ارائه بهترین گزینههای سفر، شما را در این مسیر همراهی میکند. برای برنامهریزی راحتتر، میتوانید همین حالا اقدام به رزرو تور نوروز روسیه یا دیگر پکیجهای اختصاصی طاهاگشت کنید و لذت کاوش در یکی از زیباترین مجموعههای تاریخی روسیه را تجربه کنید.