بنای یادبود فتح فضا

در دل مسکو، جایی که تاریخ، غرور ملی و رویاهای علمی به هم گره خورده‌اند، سازه‌ای سر به آسمان کشیده که بیش از یک بنای یادبود است. بنای یادبود فتح فضا نمادی است از جسارت انسان برای عبور از مرزها، سفری از زمین به بیکران آسمان. این سازه تماشایی که موشکی را در حال پرتاب نشان می‌دهد، با شیبی تند و بدنه‌ای از تیتانیوم براق، گویی هر لحظه آماده است که از دل زمین جدا شود و به ستارگان بپیوندد. این یادبود باشکوه در سال ۱۹۶۴ ساخته شد تا یادآور پیروزی‌های شوروی در عصر طلایی رقابت‌های فضایی باشد. در پایه آن، موزه‌ای به نام «موزه یادبود فضانوردی» جای گرفته که به همان اندازه که علمی است، احساس‌برانگیز و الهام‌بخش هم است. جایی برای ادای احترام به رویای بزرگ بشر: لمس آسمان! در این مطلب با بنای یادبود فتح فضا آشنا می‌شوید.

موقعیت مکانی و حال‌و‌هوای فضایی اطراف بنای یادبود

بنای یادبود فتح فضا در بخش شمال‌شرقی مسکو، درست در کنار ورودی اصلی مجموعه‌ معروف نمایشگاه دستاوردهای ملی روسیه (VDNKh) قرار دارد؛ محلی که خودش به‌تنهایی ترکیبی از تاریخ، نوستالژی شوروی و نوآوری است. نزدیک‌ترین راه دسترسی به این یادمان از طریق ایستگاه متروی VDNKh است و همین نزدیکی باعث شده که بازدید از آن، بخشی از گشت‌وگذار روزانه بسیاری از مسافران و گردشگران تور روسيه باشد.

اما چیزی که این منطقه را خاص‌تر می‌کند، تمرکز بالای نمادها و نشانه‌های مرتبط با فضاست. از سالن باشکوه «کازموس» در داخل نمایشگاه گرفته تا خیابان‌هایی با نام دانشمندان و پیشگامان فضانوردی مانند نیکولای کیبالچیچ، فریدریش زاندر و یوری کُندراتیوک، همه‌چیز در این حوالی شما را به یاد شکوه دوران فتح فضا می‌اندازد. همچنین در مسیر «کوچه‌ فضانوردان» در جنوب بنای یادبود، سردیس‌هایی از کیهان‌نوردان مشهور شوروی نصب شده که به نوعی راهی است برای ادای احترام به آنان که راه آسمان را گشودند.

انتخاب این منطقه برای چنین یادبودهایی بی‌دلیل نبوده؛ چرا که جاده‌ اصلی Prospekt Mira به سوی شمال‌شرق مسکو و حومه‌ تاریخی پُدلیپکی (امروزه شهر کورولیوف) می‌رود، جایی که قلب برنامه فضایی شوروی در آن می‌تپید. خود کورولیوف، معمار اصلی این رویای فضایی، در خانه‌ای در نزدیکی همین بنا زندگی می‌کرد که امروزه به‌عنوان موزه‌ یادبود کورولیوف نگهداری می‌شود.

نگاهی به تاریخچه بنای یادبود فتح فضا؛ از اسپوتنیک تا شکوه تیتانیومی

در مارس سال ۱۹۵۸، تنها چند ماه پس از پرتاب تاریخی اسپوتنیک ۱، مسابقه‌ای برگزار شد برای طراحی بهترین نماد یادبود آغاز «عصر فضا». بیش از ۳۵۰ طرح ارائه شد، اما در نهایت طرح خلاقانه مجسمه‌ساز آ. پ. فایدیش-کراندیفسکی و معماران آ. ن. کولچین و م. او. بارشچ انتخاب شد. در روز ۴ اکتبر ۱۹۶۴ و همزمان با هفتمین سالگرد پرتاب اسپوتنیک، این بنای باشکوه رسما رونمایی شد و از آن زمان به‌عنوان نمادی بلندپروازانه از پیروزی اتحاد جماهیر شوروی در آغاز رقابت فضایی شناخته می‌شود.

جالب است بدانید از ابتدا قرار بود در پای این ابلیسک عظیم، موزه‌ای برای کیهان‌نوردی ساخته شود. اما افتتاح آن تا ۱۰ آوریل ۱۹۸۱ به تعویق افتاد؛ یعنی تنها دو روز مانده به بیستمین سالگرد پرواز تاریخی یوری گاگارین. موزه در آن زمان با نمایش مجموعه‌ای غنی از افتخارات فضایی شوروی آغاز به کار کرد و پس از سه سال نوسازی، در ۱۲ آوریل ۲۰۰۹، همزمان با روز کیهان‌نوردی، با چهره‌ای مدرن‌تر دوباره بازگشایی شد. با شرکت در تور روسیه برای عید می‌توانید این بنای تاریخی را از نزدیک ببینید.

معماری نمادین و جزئیات هنری بنای یادبود فتح فضا

بنای یادبود فتح فضا به‌صورت یک اُبلیسک عظیم طراحی شده که با شیبی ۷۷ درجه به آسمان می‌رسد و در نوک آن، موشکی نمادین قرار دارد که گویی از زمین برخاسته و دنباله‌ای از دود درخشان از خود به‌جا گذاشته است. این سازه ۱۰۷ متر ارتفاع دارد و به پیشنهاد سرگئی کُرُلیُف، بدنه‌اش با پوششی از تیتانیوم پوشانده شده؛ فلزی که علاوه بر زیبایی، نمادی از پیشرفت صنعتی شوروی نیز به شمار می‌رود.

در پای بنا، مجسمه‌ای از کنستانتین تسیولکوفسکی (پیشگام نظریه‌های پرواز فضایی) دیده می‌شود. دو سمت پایه‌ ابلیسک نیز با نقش‌برجسته‌هایی تزئین شده‌اند که چهره‌هایی از مردان و زنان فعال در برنامه فضایی شوروی را به تصویر می‌کشند: دانشمندان، مهندسان، کارگران و یک فضانورد مجهز به لباس مخصوص. در میان این نقش‌ها حتی لایکا، نخستین سگ فضانورد نیز دیده می‌شود. اگرچه در طراحی این اثر از نمایش سیاستمداران زنده پرهیز شده (امری رایج در دوران پس از استالین) اما گروهی از مردم در سمت راست یادبود با پرچمی از ولادیمیر لنین به سمت آینده در حرکت هستند. در بازدید از این بنا در تور اروپایی خود می‌توانید عکس‌های جذابی از این قسمت بگیرید.

حضور بنای یادبود در رسانه و فرهنگ عامه؛ از سکه‌ها تا موزیک‌ویدیوهای بین‌المللی

بنای یادبود فتح فضا نه‌تنها یکی از برجسته‌ترین نمادهای معماری شوروی و مناطق دیدنی روسیه است، بلکه جایگاه ویژه‌ای در فرهنگ عامه نیز پیدا کرده است. در سال ۱۹۶۷، این بنای نمادین روی سکه ۱۰ کوپکی ضرب شد؛ کوچک‌ترین سکه یادبود در تاریخ اتحاد جماهیر شوروی که به مناسبت پنجاهمین سالگرد انقلاب اکتبر منتشر شد. جالب آن‌که این نخستین و آخرین بار بود که سکه‌ای یادبود با واحد پول خرد در شوروی تولید شد، چرا که در سال‌های بعد، سکه‌های یادبود فقط با ارزش یک روبل یا بالاتر ضرب می‌شدند.

در دهه‌های بعد نیز رد پای بنای یادبود در رسانه‌های مختلف دیده شد؛ از حضور در موزیک‌ویدیوی «Go West» از گروه Pet Shop Boys در سال ۱۹۹۳، تا ویدیوی «Sweet Lullaby» از گروه Deep Forest. همچنین تصویر این بنا بر روی لباس رسمی تیم ملی فوتبال روسیه در جام جهانی ۲۰۱۴ نقش بست و حتی در پشت جلد نشریه «زن شوروی» (Soviet Woman) شماره ۱۱ سال ۱۹۶۴ نیز دیده می‌شود. این همه نشان می‌دهد که بنای فتح فضا، فراتر از یک یادبود معماری، به یکی از نمادهای شناخته‌شده هویت بصری و فرهنگی روسیه تبدیل شده است.

نسخه‌های مشابه بنای یادبود فتح فضا در دنیا؛ میراثی فراتر از مرزهای روسیه!

بنای یادبود فتح فضا نه‌تنها در مسکو خودنمایی می‌کند، بلکه الهام‌بخش ساخت نسخه‌هایی مشابه در نقاط دیگر جهان نیز شده است. یکی از برجسته‌ترین این نسخه‌ها در مرکز شهر بوروفسک قرار دارد؛ جایی که تندیس کنستانتین تسیولکوفسکی، پیشگام علم فضانوردی، همراه با ماکت تقریبا هم‌اندازه از «سوزن راکتی» بنای اصلی در سال ۲۰۰۷ توسط سرگئی بیچکوف طراحی و نصب شد. این مجسمه حال و هوایی شاعرانه دارد: تسیولکوفسکی در حالی‌ که چکمه‌های سنتی روسی (والِنکی) به پا دارد، با نگاهی آرمان‌گرایانه به آسمان می‌نگرد.

کپی دیگری از مجسمه تسیولکوفسکی، بدون ماکت راکت، در سیاره‌نمای سر توماس بریزبن در استرالیا نصب شده است. همچنین یک نمونه دیگر از این یادبود به عنوان هدیه‌ای از سوی اتحاد جماهیر شوروی، در پارک دفتر سازمان ملل متحد در ژنو به نمایش گذاشته شده است؛ اثری که توسط معمار الکساندر کولتچین و مجسمه‌ساز یوری نرودا طراحی شده و نشان‌دهنده اراده شوروی برای ثبت نام خود در تاریخ جهانی اکتشافات فضایی است. اگر به اکتشافات فضایی علاقه‌مند هستید، همین حالا با تهیه بلیط هواپیما تهران مسکو اولین قدم را برای بازدید از این بنا بردارید.

نکات مهم برای بازدیدکنندگان بنای یادبود فتح فضا

بازدید از بنای یادبود فتح فضا و موزه کیهان‌نوردی، تجربه‌ای متفاوت و آموزشی در سفر به مسکو است. برای اینکه این بازدید به بهترین شکل ممکن انجام شود، رعایت چند نکته می‌تواند مفید باشد:

• زمان مناسب برای بازدید: بهترین زمان بازدید از این مکان ساعات اولیه صبح در روزهای هفته است؛ به‌ویژه اگر از شلوغی جمعیت و صف‌های طولانی دوری می‌کنید. آخر هفته‌ها و تعطیلات عمومی معمولا با افزایش حضور بازدیدکنندگان مواجه است.
• مدت‌زمان پیشنهادی: برای بازدید کامل از موزه و محوطه بنای یادبود، حدود ۲ تا ۳ ساعت زمان در نظر بگیرید. اگر قصد بازدید از دیگر دیدنی‌های اطراف مثل پارک VDNKhیا موزه‌های علمی اطراف را هم دارید، بهتر است برنامه‌ریزی یک روزه داشته باشید.
• زبان و راهنمایی: اکثر تابلوها و توضیحات موزه به زبان روسی هستند، اما راهنماهای صوتی به زبان انگلیسی و گاهی زبان‌های دیگر نیز در دسترس‌اند. در صورت نیاز، می‌توانید از تورهای راهنما استفاده کنید.
• امکانات رفاهی: در داخل موزه فروشگاه هدیه، کافی‌شاپ و سرویس بهداشتی موجود است. در محوطه اطراف نیز کافه‌ها و رستوران‌های متعددی وجود دارند که گزینه‌های متنوعی از غذاهای روسی و بین‌المللی ارائه می‌دهند.
• دسترسی برای افراد کم‌توان: موزه و محوطه آن برای افراد دارای معلولیت نیز مناسب‌سازی شده‌اند و امکاناتی نظیر آسانسور و رمپ در آن تعبیه شده است.
• عکاسی: عکاسی بدون فلش در بیشتر بخش‌های موزه مجاز است، اما برای استفاده از تجهیزات حرفه‌ای یا سه‌پایه ممکن است نیاز به مجوز جداگانه داشته باشید.

برای مشاهده قیمت هتل‌های مسکو برای اقامت در پایتخت روسیه به‌منظور بازدید از جاذبه‌های گردشگری مانند بنای یادبود فتح فضا روی لینک کلیک کنید.

بازدید از بنای یادبود فتح فضا با تور روسیه طاهاگشت

اگر مسکو را به‌عنوان مقصد سفر خود انتخاب کرده‌اید، بازدید از بنای یادبود فتح فضا بدون شک یکی از خاص‌ترین و ماندگارترین تجربه‌های شما خواهد بود. این سازه باشکوه نه‌تنها جلوه‌ای از افتخار ملی روسیه در عرصه فضانوردی است، بلکه فرصتی است برای آشنایی عمیق‌تر با تاریخ، تکنولوژی و رویاهای بشر برای کشف ناشناخته‌ها. اگر در برنامه سفر خود بازگشت به ایران را دارید، برای راحتی و برنامه‌ریزی بهتر، می‌توانید همین حالا نسبت به خرید بلیط هواپیما مسکو به تهران اقدام کنید و سفری به‌یادماندنی و منظم برای خود رقم بزنید.