عمارت ارباب هرمز تهران

در میان خیابان‌های پرتردد و مدرن شرق تهران، عمارتی قد علم کرده که نشانی از شکوه گذشته و روایتگر بخشی از هویت پایتخت است. عمارت ارباب هرمز، بنایی تاریخی مربوط به اواخر دوره قاجار و اوایل پهلوی است که با معماری منحصربه‌فرد و پیشینه‌ای فرهنگی، جایگاه ویژه‌ای در تاریخ تهران دارد. این عمارت در محله قدیمی تهرانپارس واقع شده؛ جایی که روزگاری بخشی از باغ‌های بکر تهران بود و امروز به یکی از مناطق پرتردد و مسکونی تبدیل شده است. عمارت ارباب هرمز نه‌تنها بازمانده‌ای ارزشمند از دوران گذشته است، بلکه اکنون با عنوان موزه گرافیک ایران، نقش فعالی در معرفی هنر معاصر کشور ایفا می‌کند. در این مقاله با عمارت ارباب هرمز تهران آشنا می‌شوید. تا انتها همراه ما باشید.

عمارت ارباب هرمز کجاست؟

عمارت ارباب هرمز در میان جاهای دیدنی تهران، موقعیتی منحصربه‌فرد دارد. این بنای تاریخی در بخش شمالی پارک پلیس، یکی از بوستان‌های مهم و سرسبز منطقه ۴ تهران قرار دارد. عمارت ارباب هرمز در پارک پلیس، به‌گونه‌ای جانمایی شده که در عین آرامش محیط، بافت شهری اطراف را نیز به خوبی نمایان می‌سازد. نشانی دقیق این عمارت تهران، بزرگراه شهید بابایی، خیابان استخر، بلوار استقلال، خیابان توحید، داخل پارک پلیس است.

برای رفتن به ارباب هرمز تهرانپارس چند گزینه دارید. بهترین و سریع‌ترین راه استفاده از مترو است؛ کافی ا‌ست با خط ۲ مترو تهران به ایستگاه تهرانپارس بروید و از آنجا با تاکسی یا اتوبوس‌های محلی، از خیابان حجربن عدی تا پارک پلیس را طی کنید. اگر ترجیح می‌دهید با اتوبوس به مقصد برسید، می‌توانید از اتوبوس‌های مسیر پایانه علم و صنعت–شهرک فرهنگیان یا پایانه علم و صنعت–خیابان استقلال استفاده کنید و در ایستگاه پارک پلیس پیاده شوید؛ از آنجا تنها پنج دقیقه پیاده‌روی تا عمارت فاصله دارید. اگر با خودروی شخصی به سمت این مکان می‌روید، خبر خوب اینکه منطقه در طرح ترافیک نیست و پارکینگ پارک پلیس برای توقف خودرو در دسترس شماست.

تاریخچه عمارت ارباب هرمز

در دل یکی از قدیمی‌ترین باغ‌های شمال شرق تهران، بنایی قرار دارد که گذشته‌اش با روستای مجیدآباد و حال امروزش با هنر گره خورده است؛ عمارت ارباب هرمز، بنایی ارزشمند از دوران قاجار که از میان باغی وسیع سر برآورده و امروزه، با تغییر کاربری به موزه گرافیک ایران، هنوز در خدمت فرهنگ و هنر باقی مانده است. در واقع مانند عمارت مسعودیه، این عمارت نیز بازتابی از معماری و سبک زندگی عصر قاجار است. این عمارت نه‌تنها در معماری، بلکه در تاریخچه و شخصیت صاحب‌نامش، روایت‌گر بخشی مهم از تاریخ تهران است.

ارباب هرمز کیست؟

ارباب هرمز، با نام کامل هرمز آرش، یکی از شخصیت‌های برجسته و نیکوکار جامعه زرتشتی ایران بود که در محله خیرآباد یزد متولد شد و با تلاش فراوان در هندوستان به موفقیت مالی دست یافت. او در سال ۱۳۲۷ خورشیدی به ایران بازگشت و بخشی از اراضی شمال شرق تهران، از جمله محدوده مجیدآباد، مهدی‌آباد و حسین‌آباد را از خانواده بختیاری خریداری کرد. این منطقه بعدها با برنامه‌ریزی دقیق شهری به نام «تهرانپارس» شناخته شد. هرمز، همراه با دیگر زرتشتیان مانند وفادار تفتی، رستم مرزبان و با کمک مهندسان ایرانی و فرانسوی، با الگوبرداری از مدل شهرهای اروپایی، پایه‌های یک شهرک مدرن را بنا گذاشت.

فعالیت‌های عام‌المنفعه او گسترده و بی‌سابقه بود؛ از ساخت مدرسه و بیمارستان گرفته تا تامین برق، آب و زیرساخت‌های فرهنگی و مذهبی برای مردم محلی. او بسیاری از خیابان‌ها، فلکه‌ها و بناهای تهرانپارس را به نام اعضای خانواده‌ و همکارانش نام‌گذاری کرد. همچنین تلاش‌هایش در حفظ هویت زرتشتیان در تهران موجب شد که نام او در تاریخ این جامعه به نیکی ماندگار شود. در زیر عکس ارباب هرمز را مشاهده می‌کنید.

سیر تاریخی عمارت ارباب هرمز

ساخت عمارت ارباب هرمز به اواخر دوره قاجار بازمی‌گردد؛ در روستای مجیدآباد که زمانی خارج از محدوده تهران امروزی قرار داشت. بنای اولیه، متعلق به حاج محمدخان ابری، معروف به حاجب‌الدوله، از رجال قاجاری بود. در منابعی نیز از ابوالقاسم خان بختیاری، فرزند لطفعلی‌خان امیر مفخم بختیاری، به‌عنوان یکی از ساکنان بعدی این ملک یاد شده است. در سال ۱۳۲۷ خورشیدی، هرمز آرش این ملک را خرید و به‌تدریج آن را توسعه داد. عمارت ابتدا حال‌وهوای یک کوشک سنتی را داشت، اما با حضور ارباب هرمز، بخش‌هایی به آن افزوده شد تا به سکونتگاهی دائمی تبدیل شود.

پس از درگذشت ارباب هرمز در سال ۱۳۵۱ و مهاجرت فرزندان ارباب هرمز به خارج از کشور، عمارت سال‌ها متروکه ماند و حتی مدتی به‌عنوان انبار یا محل اقامت کارگران استفاده می‌شد. اما در سال ۱۳۸۴، این بنا در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد و پس از آن، با تلاش شهرداری تهران، پروژه مرمت آن آغاز و در سال ۱۳۹۳ به پایان رسید. از آن زمان، این عمارت که یادگاری از سبک زندگی و تلاش‌های یکی از نیکوکارترین زرتشتیان ایران است، به‌عنوان موزه گرافیک عمارت ارباب هرمز شناخته می‌شود و فعالیت فرهنگی و هنری خود را آغاز کرده است.

معماری عمارت ارباب هرمز

عمارت ارباب هرمز، یکی از نمونه‌های برجسته معماری تاریخی تهران، تلفیقی از سبک‌های سنتی ایرانی و اروپایی را به نمایش می‌گذارد. این بنا در اواخر دوره قاجار ساخته شده و در طول زمان با افزودن عناصر معماری غربی، به شکلی منحصربه‌فرد درآمده است. با مرمت‌های انجام‌شده، این عمارت به موزه گرافیک ایران تبدیل شده و همچنان جذابیت‌های معماری خود را حفظ کرده است. اگر به سبک بناهای قاجاری علاقه‌مند هستید، پیشنهاد می‌کنیم بازدید از کاخ گلستان را هم از دست ندهید.

سبک معماری و ویژگی‌ها

پلان عمارت ارباب هرمز با مساحتی حدود ۹۰۰ مترمربع، در دو طبقه به همراه زیرزمینی کوچک ساخته شده است. سبک معماری این بنا ترکیبی از معماری قاجاری و عناصر غربی است. از ویژگی‌های برجسته آن می‌توان به ایوان‌های مرتفع در ورودی‌ها، ستون‌ها و سرستون‌های تزئینی، سقف شیروانی با خرپای چوبی، پنجره‌های رنگی و گچ‌بری‌های هنرمندانه اشاره کرد. این عناصر نشان‌دهنده تاثیرات معماری غربی بر ساختار سنتی ایرانی هستند.

بخش‌های مختلف بنا

در طبقه اول عمارت، تالاری مجلل با هشت ستون و سقف‌های گچ‌بری شده با طرح‌های ایرانی قرار دارد. طبقه دوم شامل اتاق‌های مجلل با تزئینات چوبی و گچ‌بری‌های رنگی است. در طبقه همکف، حوض‌خانه‌ای وجود دارد که آب آن از قناتی در قسمت بالایی باغ، به‌وسیله لوله‌های سفالی به نام تنبوشه، به سمت حوض هدایت می‌شده است. همچنین دو گوشواره با طاقچه‌های رنگارنگ در این عمارت وجود دارد که در دوره پهلوی اول به بنا افزوده شده‌اند. این عمارت با حفظ ویژگی‌های معماری قاجاری و افزودن عناصر غربی، نمونه‌ای منحصربه‌فرد از تلفیق سبک‌های مختلف معماری در ایران است.

کاربری فعلی عمارت ارباب هرمز

عمارت ارباب هرمز، امروزه به‌عنوان موزه گرافیک ایران فعالیت می‌کند و مانند تئاتر شهر که امروز کاربری فرهنگی دارد، این عمارت نیز حالا موزه است. این موزه، نخستین موزه تخصصی طراحی گرافیک در آسیا است که در ۲۸ دی ۱۳۹۳ با همکاری انجمن صنفی طراحان گرافیک ایران و سازمان زیباسازی شهرداری تهران افتتاح شد. هدف از تاسیس این موزه، حفظ، پژوهش و نمایش میراث طراحی گرافیک ایران بوده است.

موزه گرافیک ایران مجموعه‌ای غنی از آثار هنری را در خود جای داده است. این مجموعه شامل بیش از ۳۵۰۰ پوستر، آرت‌ورک، اعلان‌های تک‌رنگ قدیمی، کتاب‌ها، کاتالوگ‌ها، مجلات هنری، عکس‌ها، فیلم‌ها و ابزارهای مرتبط با طراحی گرافیک است. این آثار نمایانگر تاریخچه و تحول طراحی گرافیک در ایران هستند و از پیشگامان گرافیک مدرن تا طراحان معاصر را در بر می‌گیرند.

موزه ارباب هرمز همچنین میزبان نمایشگاه‌ها و رویدادهای متعددی در حوزه هنرهای تجسمی است. از جمله این رویدادها می‌توان به نمایشگاه «جشن‌ها و جشنواره‌ها» اشاره کرد که به مناسبت دهه فجر برگزار شد و مجموعه‌ای از پوسترهای فاخر طراحی‌شده برای رویدادهای فرهنگی و هنری مختلف را به نمایش گذاشت. این نمایشگاه‌ها فرصتی برای آشنایی عموم با تاریخچه و دستاوردهای طراحی گرافیک در ایران فراهم می‌کنند.

امکانات و خدمات رفاهی عمارت ارباب هرمز

عمارت ارباب هرمز، که امروزه به‌عنوان موزه گرافیک ایران شناخته می‌شود، با فراهم‌آوردن امکانات رفاهی متنوع، تجربه‌ای فراتر از یک بازدید ساده را برای علاقه‌مندان به هنر و تاریخ فراهم کرده است. در مجاورت این عمارت، پارک پلیس با فضای سبز گسترده، آلاچیق‌ها، مسیرهای پیاده‌روی و امکانات ورزشی، محیط دل‌انگیزی برای استراحت و تفریح بازدیدکنندگان فراهم می‌کند. همچنین وجود کافه‌موزه در داخل عمارت، مکانی آرام و دلپذیر برای صرف نوشیدنی و گفتگو با همراهان فراهم آورده است. فروشگاه کتاب و محصولات فرهنگی موزه نیز با ارائه آثار مرتبط با طراحی گرافیک و هنرهای تجسمی، فرصتی برای علاقه‌مندان به هنر فراهم می‌کند تا یادگاری‌هایی از بازدید خود تهیه کنند. برای بازدیدکنندگانی که از دیگر شهرها سفر می‌کنند، امکان رزرو هتل تهران در نزدیکی این عمارت فراهم است.

اطلاعات بازدید از عمارت ارباب هرمز

موزه گرافیک ایران، واقع در عمارت تاریخی ارباب هرمز در پارک پلیس تهرانپارس، یکی از مقاصد فرهنگی و هنری برجسته در تهران است. این موزه در روزهای یکشنبه تا پنج‌شنبه از ساعت ۱۰ صبح تا ۶ بعدازظهر در شش ماه اول سال، و از ساعت ۹ صبح تا ۵ بعدازظهر در شش ماه دوم سال پذیرای بازدیدکنندگان است. مجموعه در روزهای جمعه و تعطیلات رسمی تعطیل است. برای بازدیدهای گروهی بیش از ۸ نفر، هماهنگی قبلی الزامی است. بنابراین اگر از شهرهای دیگر قصد سفر به پایتخت به‌منظور بازدید از این بنا را دارید، بهتر است قبل از خرید بلیط هواپیما هماهنگی‌های لازم را انجام دهید. علاقه‌مندان می‌توانند جهت رزرو بازدید گروهی، از ساعت ۹:۳۰ تا ۱۶ با شماره ۰۹۳۳۹۷۶۰۶۸۹ تماس بگیرند.

امکانات و خدمات رفاهی عمارت ارباب هرمز

عمارت ارباب هرمز مانند کاخ نیاوران امکانات رفاهی ویژه‌ای را نیز برای بازدیدکنندگان فراهم کرده است. در دل محوطه پارک پلیس، بازدیدکنندگان می‌توانند از کافه موزه‌ای دنج بهره‌مند شوند؛ جایی که فضای سنتی و مدرن در هم آمیخته و فضایی مناسب برای استراحت پس از بازدید فراهم شده است. همچنین فروشگاه کتاب و محصولات فرهنگی این مجموعه با ارائه آثاری در حوزه گرافیک و هنرهای تجسمی، امکان تهیه یادگاری‌های فرهنگی را فراهم کرده است. از سوی دیگر، قرارگیری عمارت در پارک پلیس، محیطی سرسبز و مجهز با مسیرهای پیاده‌روی، زمین بازی، سینما چندبعدی و فودکورت در اختیار بازدیدکنندگان قرار می‌دهد تا تجربه‌ای کامل از تلفیق فرهنگ و تفریح را در یک بازدید داشته باشند.

بهترین زمان بازدید از عمارت ارباب هرمز

همانند بازدید از باغ موزه نگارستان، بهار و پاییز بهترین فصل برای دیدن این عمارت است. در بهار، فضای سبز پارک پلیس و هوای دل‌انگیز، حال‌وهوایی شاعرانه به این بنای تاریخی می‌دهد و پاییز هم با برگ‌ریزان رنگارنگ، عمارت را به تابلویی زنده از نقاشی بدل می‌کند. تابستان‌های تهرانپارس به دلیل گرمای هوا کمی چالش‌برانگیز است و در زمستان نیز سرمای هوا ممکن است لذت گشت‌وگذار در محوطه بیرونی عمارت را کاهش دهد.

از نظر زمان‌بندی هفتگی، اگر ترجیح می‌دهید در فضایی خلوت‌تر و با آرامش بیشتری از عمارت دیدن کنید، پیشنهاد می‌شود روزهای میانی هفته مانند شنبه تا سه‌شنبه را برای بازدید انتخاب کنید. در این ایام، هم پارک پلیس و هم خود موزه خلوت‌تر از آخر هفته‌ها هستند و تجربه‌تان از تماشای آثار و معماری عمارت به‌مراتب دلچسب‌تر خواهد بود.

نکات مهم پیش از بازدید

پیش از بازدید از عمارت تاریخی ارباب هرمز، بهتر است به چند نکته مهم توجه داشته باشید تا تجربه‌ای دلپذیر و بدون دغدغه داشته باشید. در وهله اول، با توجه به قوانین مجموعه، عکاسی در برخی بخش‌های داخلی تنها با رعایت شرایط خاص و بدون فلش مجاز است؛ بنابراین بهتر است پیش از شروع عکاسی، حتما با راهنمای موزه هماهنگ کنید. اگر علاقه‌مند به بازدیدی آرام‌تر و دور از شلوغی هستید، توصیه می‌شود پیش از ظهر یا در ساعات اولیه صبح روزهای میانی هفته از مجموعه دیدن کنید تا با ازدحام کمتر مواجه شوید. همچنین رعایت نکات بهداشتی و امنیتی همچون استفاده از ماسک در فضای بسته و حفظ فاصله اجتماعی، به‌ویژه در زمان برگزاری نمایشگاه‌ها یا رویدادهای پرمخاطب، همچنان مورد تاکید است. همراه داشتن بطری آب، کفش راحت برای پیاده‌روی در پارک و در صورت امکان، راهنمایی از قبل هماهنگ‌شده نیز تجربه بازدید شما را کامل‌تر می‌سازد. علاقه‌مندان به معماری‌های تاریخی مانند سردر باغ ملی تهران، در این عمارت نیز تجربه‌ای مشابه خواهند داشت.

بازدید از عمارت ارباب هرمز تهران با تورهای طاهاگشت

عمارت ارباب هرمز، یکی از ارزشمندترین یادگارهای تاریخی تهران، با معماری تلفیقی و پیشینه‌ای غنی از روزگار قاجار تا امروز، همچنان روح زنده‌ای از فرهنگ و هنر ایران را در خود حفظ کرده است. این عمارت که اکنون به‌عنوان موزه گرافیک ایران شناخته می‌شود، نه‌تنها محل نگهداری آثار فاخر طراحی گرافیک، بلکه مقصدی الهام‌بخش برای علاقه‌مندان به تاریخ، هنر و معماری به شمار می‌رود. فضای دل‌انگیز پارک پلیس در کنار بنای باعظمت عمارت، بازدیدی آرام و خاطره‌انگیز را برای هر گردشگر و تهرانی فراهم می‌کند. اگر به‌دنبال مکانی متفاوت برای یک گردش فرهنگی هستید، بازدید از عمارت ارباب هرمز را از دست ندهید. برای شرکت در تور تهران همین حالا با ما تماس بگیرید.