در دل شلوغترین بخش مسکو، جایی میان کرملین و کلیسای جامع سنت باسیل، پارکی قرار دارد که چیزی فراتر از یک فضای سبز است: پارک زاریادی. این پارک، یکی از بزرگترین و جاهطلبانهترین پروژههای شهری روسیه پس از فروپاشی شوروی بهشمار میرود؛ فضایی که با ترکیب طبیعت، معماری نوگرا و بازسازی تاریخ، تجربهای متفاوت از گردش در پایتخت را به بازدیدکننده هدیه میدهد. پارک زاریادی فقط برای قدمزدن و استراحت طراحی نشده؛ اینجا جایی است برای آموزش، تفریح و آشنایی با تنوع بینظیر جغرافیایی روسیه. از شبیهسازی چهار اقلیم طبیعی گرفته تا فضاهای چندمنظوره برای برگزاری رویدادها، نمایشگاهها و حتی اجرای موسیقی، همه چیز در این پارک طوری طراحی شده که گذشته، حال و آینده را در یک مسیر پیوسته کنار هم قرار دهد. در این مطلب با پارک زاریادی مسکو آشنا میشوید.
پارک زاریادی در مرکز تاریخی شهر مسکو، درست در کنار کرملین و میدان سرخ، در امتداد رودخانه مسکوا واقع شده است. موقعیت منحصربهفرد آن، این پارک را به یکی از دسترسپذیرترین و در عین حال خاصترین نقاط گردشگری پایتخت تبدیل کرده است.
برای رسیدن به اسکله پارک زاریادی، باید به نشانی اسکله Moskvoretskaya embankment (زیر پل معلق زاریادی) مراجعه کنید. بهترین راه برای دسترسی، مترو مسکو است. کافی است در ایستگاه Kitay-Gorod پیاده شوید و از آنجا به سمت راست، وارد خیابان Kitaygorodskiy proezd شوید. حدود ۴۰۰ متر بهسمت رود مسکوا حرکت کنید، سپس از گذرگاه عابر پیاده عبور کرده و به سمت راست بپیچید. حدود ۲۰۰ متر در امتداد Moskvoretskaya embankment به راه خود ادامه دهید تا به پل معلق برسید. اسکله دقیقا زیر پل معلق پارک زاریادی قرار دارد.
پیش از آنکه پارک زاریادی مسکو بهعنوان یکی از چشمنوازترین فضاهای شهری معاصر شناخته شود، این منطقه تاریخ پرفرازونشیبی را پشت سر گذاشته است. زاریادی یکی از قدیمیترین محلههای مسکو است که داستان آن از قرون وسطی آغاز شده و قرنها شاهد تحولات اجتماعی، اقتصادی و معماری پایتخت بوده است. در ادامه بخشهای مختلف این تاریخ چندلایه را مرور میکنیم.
منطقه زاریادی از قرن سیزدهم تا پانزدهم، نخستین منطقه تجاری در حاشیه کرملین بود و یکی از قطبهای اصلی شهر بهحساب میآمد. در آن زمان، ساکنان این محله را هنرمندان و صنعتگران تشکیل میدادند که بعدتر جای خود را به بازرگانان، کارمندان دولتی و اشراف دادند.
اما با انتقال پایتخت به سنپترزبورگ توسط پتر کبیر و ایجاد دیواری که سیستم فاضلاب زاریادی را مسدود کرد، اشراف منطقه را ترک کردند. نتیجه آن شد که زاریادی به محلهای پرجمعیت، آلوده و پر از نزاعهای خیابانی بدل شد. حتی تلاشهای کاترین کبیر و الکساندر اول برای بهبود بافت شهری هم نتوانست چهره این منطقه را نجات دهد. امروز، بازسازی خلاقانه و هوشمندانه این محدوده، آن را از یکی از فراموششدهترین نقاط مسکو به یکی از مهمترین جاذبه گردشگری روسیه تبدیل کرده است.
با ممنوعیت کامل تجارت خصوصی در سال ۱۹۳۱، زاریادی که زمانی محلهای پرجنبوجوش و تجاری بود، بهسرعت خالی از سکنه و کسبوکار شد. در همین دوره، نگاه مسئولان شوروی به بازطراحی پایتخت معطوف شد و زاریادی بهعنوان فضایی مناسب برای آزمایشهای معماری و شهرسازی مدرن معرفی شد. از دهه ۱۹۲۰ تا ۱۹۴۰، پروژههای بلندپروازانهای مانند خانه منسوجات، کمیساریای صنایع سنگین و خانه دوم شورای کمیساران خلق برای این منطقه طراحی شدند اما هیچکدام به مرحله اجرا نرسیدند.
تغییر سرنوشت زاریادی در سال ۱۹۴۷ رقم خورد، زمانی که استالین دستور ساخت مجموعهای از آسمانخراشهای موسوم به هفت خواهران را صادر کرد تا نماد پیروزی و بازسازی پس از جنگ جهانی دوم باشند. قرار بود بلندترین و مرکزیترین آنها، ساختمان اداری زاریادی باشد که توسط معمار مشهور، دیمیتری چچولین طراحی شده بود. برای اجرای این طرح، کل محله زاریادی تخریب شد و حدود ۸۰۰۰ نفر مجبور به ترک خانههایشان شدند. هرچند برخی از بناهای تاریخی از تخریب نجات یافتند، اما با مرگ استالین و تغییرات مداوم در طرحها، پروژه بهطور کامل کنار گذاشته شد.
در دهه ۱۹۶۰، بهجای آسمانخراش وعده دادهشده، هتل عظیمالجثهای بهنام هتل روسیه در این منطقه ساخته شد که باز هم توسط چچولین طراحی شده بود. این تصمیم عملا آخرین بخشهای زاریادی سنتی را نیز از بین برد. اگر به تاریخ معماری شوروی و بازآفرینی شهری علاقهمندید، بازدید از این منطقه با کمک یک تور مسافرتی روسیه شما را با واقعیتهای کمتر شنیدهشده مسکو آشنا میکند.
پس از سالها تغییر و تخریب، هتل روسیه که زمانی میزبان چهرههای مشهور، گردشگران خارجی و رویدادهای بینالمللی بود، در دهه ۹۰ میلادی کارایی خود را از دست داد و نهایتا در سال ۲۰۰۴ تخریب شد. برنامههایی برای ساخت مرکز خرید، مجموعه هتلی و حتی پارلمان در این محل مطرح شد، اما با واکنش منفی مردم و کارشناسان روبهرو شد. همه مخالف بودند که بار دیگر زاریادی قربانی برجسازی و سازههای پرزرقوبرق شود. همین مخالفتها جرقهای زد برای تولد یک ایده جسورانه: ساخت یک پارک عمومی درست در قلب پایتخت.
در ژانویه ۲۰۱۲، ولادیمیر پوتین از محل بازدید کرد و پیشنهاد رسمی این پروژه را به شهردار مسکو، سرگئی سوبیانین ارائه داد. پس از برگزاری یک رقابت بینالمللی با ۴۲۰ طرح از ۲۷ کشور مختلف، طرحی با مفهوم «طبیعتِ شهری وحشی» انتخاب شد؛ مدلی که سعی دارد میان توسعه شهری و طبیعت توازن ایجاد کند.
نتیجه چیزی شد که امروز با نام پارک زاریادی میشناسیم؛ پارکی که در تاریخ ۹ سپتامبر ۲۰۱۷ افتتاح شد و حالا یکی از خلاقانهترین نمونههای طراحی شهری مدرن در جهان است. اگر به تجربه این تلفیق بینظیر از طراحی، محیط زیست و هویت شهری علاقهمندید، سفر با تور روسیه نوروز میتواند بهترین بهانه برای دیدن این پارک از نزدیک باشد.
پارک زاریادی فقط یک فضای سبز نیست؛ اینجا جایی است که معماری آیندهنگر، فناوری، طبیعت بکر و فرهنگ در کنار هم قرار گرفتهاند. چه اهل عکاسی باشید، چه به دنبال آرامش، یا دنبال ماجراجویی شهری، در زاریادی چیزی برای شما وجود دارد. اگر قصد دارید این پارک را بهعنوان بخشی از برنامه سفر خود بگنجانید، بهتر است قبل از آن نگاهی به گزینههای بلیط هواپیما مسکو بیندازید تا با زمانبندی بهتر، برنامه سفر پربارتری داشته باشید.
یکی از جذابترین بخشهای پارک زاریادی مسکو، تنوع منحصربهفرد اقلیمی آن است. این پارک بهگونهای طراحی شده که گویی یک نسخه مینیاتوری از طبیعت متنوع و پهناور روسیه را پیش چشم شما میگذارد. بیش از یک میلیون گیاه در بخشهای مختلف این مجموعه کاشته شدهاند که هر کدام در میکرواقلیم خاص خود رشد میکنند؛ از جنگلهای تایگا گرفته تا دشتهای استپی. اگر از علاقهمندان به طبیعت هستید، این بخش از پارک بهتنهایی میتواند ساعتها شما را سرگرم و شگفتزده کند و اگر برای چنین تجربهای هیجانزدهاید، شاید وقت آن باشد که برنامه سفر را با بررسی اطلاعات پرواز مسکو به تهران دقیقتر تنظیم کنید.
در دل طبیعت زیبای پارک زاریادی، بخشی قرار دارد که بهجای درخت و گل، علم و تحقیق نفس میکشد: سفارت محیطزیست (Conservation Embassy). این مرکز علمی و پژوهشی، ترکیبی از ژنتیک، بیوتکنولوژی، میکروبیولوژی، جغرافیا و بومشناسی را در یک مجموعه نوآورانه گرد هم آورده است.
در این بخش، آزمایشگاهی مدرن برای آموزش کودکان و بزرگسالان طراحی شده که کارگاهها، سخنرانیها و کلاسهای تخصصی در آن برگزار میشود. اما یکی از جذابترین بخشهای این مجموعه، فلوریوم است؛ گلخانهای فوقالعاده زیبا با معماری مدرن که توسط موسسه معماری و هنر مسکو طراحی شده و میزبان بیش از ۱۵۰ گونه نادر و عجیب گیاهی از سراسر دنیاست. اگر علاقهمند به طبیعتشناسی مدرن و فضاهای علمی تعاملی هستید، این بخش از پارک را نباید از دست بدهید و ترجیحا در هتلهای مسکو اقامت کنید که نزدیک به این پارک هستند.
در کنار سازه معروف سقف شیشهای پارک زاریادی، دو سالن کنسرت مدرن قرار دارد که برای علاقهمندان به موسیقی و هنر، تجربهای متفاوت را رقم میزنند: سالن بزرگ و سالن کوچک. سالن بزرگ با ظرفیت ۱۵۵۰ نفر، طراحی ۳۶۰ درجه دارد و صحنه آن بهشکل پویا قابل تغییر است تا با انواع رویدادها و اجراها، از ارکسترهای کلاسیک گرفته تا اجراهای مدرن و بینالمللی هماهنگ شود.
نکته جالب این سالن، وجود یکی از بزرگترین ارگهای لولهای اروپاست که در سال ۲۰۲۰ نصب شده و شامل ۵۸۷۲ لوله است؛ شاهکاری مهندسی برای علاقهمندان به موسیقی کلاسیک. در کنار آن، سالن کوچک با ظرفیت ۴۰۰ نفر، محل برگزاری برنامههای آموزشی، کنسرتهای مستقل، مسترکلاسها و اجراهای جمعوجورتر است. اگر دوست دارید بخشی از فرهنگ زنده و هنری مسکو را از نزدیک لمس کنید، بهتر است از حالا برای یک تور اروپا قیمت مناسب برنامهریزی کنید که مسکو را در مسیرش دارد.
در عمق پارک زاریادی، جایی درست زیر سطح زمین، موزهای تعاملی قرار دارد که روی بقایای یکی از قدیمیترین خیابانهای مسکو، ولیکایا اولیتسا، ساخته شده است. این موزه فقط یک فضای نمایش نیست، بلکه پل ارتباطی میان گذشته و حال است؛ جایی که بازدیدکننده در کنار آثار هنری، با تاریخ ملموس شهر هم روبهرو میشود.
از بخشهای شاخص این موزه، نمایشگاه هنری #три_ (سهتا) است که هر ماه بهروزرسانی میشود. در هر نوبت، سه اثر از سه هنرمند روس یا شوروی همراه با زندگینامه و زمینه تاریخی خلق آن آثار به نمایش درمیآید. اما آنچه این موزه را خاصتر میکند، قرار گرفتن آن در امتداد دیوار تاریخی کیتای-گورود است؛ دیواری از دوران قرون وسطی که زمانی مرز شهر مسکو بوده و اکنون بخشی از معماری داخلی موزه شده است. تجربه بازدید از این فضا چیزی بین قدمزدن در تاریخ و غرق شدن در هنر است.
یکی از متفاوتترین و خلاقانهترین بخشهای پارک زاریادی، بدون شک غار یخی آن است؛ یک اثر هنری که شما را مستقیما به اعماق سرمای شمالی روسیه میبرد. این غار که توسط هنرمند الکساندر پونومارِف و معمار الکسی کوزیر طراحی شده، با استفاده از ۷۰ تُن آب و ۱۴ کیلومتر لوله فلزی ساخته شده و فضای داخلی آن حالوهوایی فرازمینی دارد. دمای داخل غار بین منفی ۴ تا منفی ۹ درجه سانتیگراد نگه داشته میشود، بنابراین اگر اهل سرما نیستید، میتوانید پتوهای مخصوص بازدید را در محل تهیه کنید. قدمزدن در این غار، بیشتر شبیه ورود به یک دنیای دیگر است تا بازدید از یک پارک شهری!
مرکز رسانه پارک زاریادی ترکیبی از فناوری، سرگرمی و آموزش است؛ جایی که بازدیدکنندگان میتوانند روسیه را از زاویهای متفاوت ببینند. این مرکز شامل دو سالن سینما، مرکز اطلاعات گردشگری، فروشگاههای سوغاتی، کافه و فضاهای نمایشگاهی است.
در میان فضاهای مدرن پارک زاریادی، ساختمانی قدیمی از دل قرون وسطی سربرآورده است؛ خانه قدیمی انگلستان (Old English Court). این بنا که قدمتش به اوایل قرن شانزدهم میرسد، یکی از معدود یادگارهای زندگی بازرگانی در دوران قرون وسطی در منطقه زاریادی است. این ساختمان زمانی اقامتگاه رسمی بازرگانان انگلیسی در روسیه بوده و توسط ایوان مخوف به آنها اهدا شده است.
نمایشگاه داخلی این خانه شامل آثار باستانشناسی است که حین ساخت پارک کشف شدهاند، همراه با بازسازی زندگی روزمره یک خانه بازرگانی انگلیسی در قرنهای ۱۵۰۰ و ۱۶۰۰ میلادی. همچنین بخشی از این موزه به آغاز و توسعه روابط انگلستان و روسیه اختصاص دارد؛ روابطی که از همین نقطه شروع شد و در دوران ایوان مخوف و الیزابت اول به اوج رسید.
نکتهای جالب و تاریخیتر اینکه ملکه الیزابت دوم شخصا در سال ۱۹۹۴ در مراسم افتتاح این موزه شرکت کرد. این مجموعه در سال ۲۰۲۰ بهطور رسمی به عنوان بخشی از پارک زاریادی درآمد و حالا ترکیبی است از تاریخ دیپلماتیک، فرهنگ اروپایی و بافت شهری روسیه.
پل معلق پارک زاریادی یکی از نمادینترین بخشهای این مجموعه است؛ سکویی ۱۴۰ متری که بدون هیچ ستونی از زیر، بهصورت شناور بر فراز رود مسکوا امتداد مییابد. ایستادن بر روی این پل، منظرهای پانورامایی از جاذبههای معروف مسکو را پیش رویتان میگذارد؛ از کرملین و کلیسای سنت باسیل گرفته تا ساختمان تاریخی کوتلنیچسکایا در حاشیه رودخانه.
پارک زاریادی مسکو فقط یک فضای سبز مدرن نیست؛ اینجا نقطه تلاقی طبیعت، تاریخ، فناوری و هنر است. از پل معلق و غار یخی گرفته تا سالنهای کنسرت و باغهای اقلیمی، همه چیز طوری طراحی شده که تجربهای فراموشنشدنی برای بازدیدکننده رقم بزند. اگر میخواهید با نگاهی دقیقتر و برنامهریزی حرفهای از این پارک و دیگر جاذبههای مسکو بازدید کنید، تور روسیه طاهاگشت انتخابی هوشمندانه است. برای سفری راحت، منظم و پر از کشفهای تازه همین حالا با ما تماس بگیرید.